Ja maar, ik ben niet creatief. Of toch wel?

“Maar ik ben helemaal niet creatief, dat kan ik echt niet!”. Dat krijg ik zeer regelmatig te horen van deelnemers aan mijn Lego Serious Play trajecten. Gelukkig is dat maar van korte duur en komen ze ondanks hun schroom snel in ‘flow’ en spelen ze er op los.

Het zette me wel aan het denken. Want wat is het toch dat mensen zichzelf afserveren als niet-creatief?

Als ik naar mezelf kijk, dan weet ik dat ik vroeger echt wel creatief was. Het leven was één grote ontdekkingstocht. Knutselen en kleuren waren favoriet. Ik maakte vast wat los zat, bouwde de meest ingenieuze constructies en natuurlijk ging dat ook wel eens mis… Ik ontdekte namelijk al snel wat zwaartekracht was (red. door uit de boom te vallen), zag hoe snel dingen wel niet in brand kunnen vliegen (red. vloerbedekking in de hut bij mijn nichtjes, oeps) en bouwde hele huizen (red. met specie en piepschuim in de nieuwbouw in onze straat). Niet altijd even handig dit spel, mijn ouders werden er zeker niet altijd blij van, maar voor mij was dit een fantastische tijd.

Gaandeweg het ouder worden, was er steeds minder ruimte voor. En toen ik een jaar of 18 was, klom ik niet meer in bomen, tekende ik niet meer en kon ik uit die ervaringen alleen nog putten als herinnering. Ergens miste ik het zeker, maar er kwamen zoveel dingen voor in de plaats, dat ik oprecht dacht, dat ik het niet meer kon, dat het over was. Mijn leven bestond uit leren, werken, plannen, vooruit plannen, heel veel plannen…..Ik was het verleerd, het hoorde er niet meer bij. Spelen was voor kinderen, niet voor volwassenen.

Wetenschappers bevestigen het beeld dat kinderen gaandeweg het opgroeien minder creatief worden. Sir Ken Robinson benoemde eens een onderzoek naar out-of-the-box denken. Out-of-the-box, of divergent denken is een uiting van creativiteit. Mensen die hierin extreem goed zijn, kunnen wel 200 toepassingen geven voor het gebruik van bijvoorbeeld 1 paperclip. En wat blijkt, juist kinderen zijn hier goed in. En dan in het bijzonder kleuters, want maar liefst 98% van de kleuters behoort tot de groep die extreem goed is divergent denken. Zij leren door te doen, door te proberen, door vallen en opstaan. De jong volwassenen komen er minder goed vanaf. Nog maar 2% van de 25 jarigen is excellent in divergent denken. Ze hebben hun hele schooltijd geleerd dat er op 1 vraag, meestal ook maar 1 antwoord is, en vragen zich simpelweg niet meer af of er nog meer mogelijkheden zijn. Dat wordt ze ook wel afgeleerd, want dan heb je het ‘fout’. En niemand wil fouten maken.

En dat is niet zo heel gunstig in een tijd dat je juist creativiteit nodig hebt om een beetje bij te blijven. De toekomst is zeer onvoorspelbaar. Weten wij veel hoe het er in 2050 uitziet. Huidige generaties moeten zich voortdurend aanpassen aan een veranderende omgeving. Wij moeten deze generaties stimuleren om hun eigen fouten te durven maken, om dingen uit te proberen, zonder vooraf te weten waar het schip strandt. Dat is ook voor mij(n generatie) nog best lastig.

Toen mijn kinderen geboren werden, kwam mijn creativiteit langzamerhand weer terug. Zij zijn mijn inspiratie geweest om het roer om te gooien. Want met kinderen wordt plannen ineens een stuk lastiger. En fouten maken doe je voortdurend! Ik geef toe, er zijn ergere dingen dan het reserverompertje vergeten, of de luiers…..maar als je je hele leven getraind bent om het volgens plan te doen, is dat wel een aardverschuiving. En toen ik zag dat mijn leven niet één grote puinhoop werd, en ik juist heel creatief en inventief werd (red. een theedoek met daarom een plastic zak, houdt het best wel even vol), durfde ik het los te laten.

En in mijn sessies zie ik dat terug. Het gaat altijd goed en mensen vinden hun innerlijke kind terug. Ze zijn verbaasd over het resultaat na een bouwsessie van 2,5 uur. Dan kunnen ze toch nog een beetje aan de verwachtingen voldoen en hoeven ze niet schaamtevol toe te geven dat ze gespeeld hebben én plezier hebben gehad. Maar als ik ze enthousiast en blij aan het bouwen zie, gaat mijn hart ook weer wat sneller kloppen. Ik word daar enorm blij van!

Meer horen over de denkbeelden van Sir Ken Robinson en af en toe ook even goed lachen, bekijk eens zijn Ted Talk over onderwijs en de relatie met creativiteit: Ted Talk Sir Ken Robinson